گزارش پیش رو به بررسی چرایی متعهدنبودن آمریکا و ابزارهای ایران برای مقابله با متعهدنبودن غرب به برجام پرداخته است.

 بد عهدی آمریکا در انجام توافق قابل پیش بینی بود
دکتر بیژن نوباوه با بیان اینکه آمریکا اهداف دیگری را در برجام دنبال می‌کرد، به خبرنگار قدس می‎گوید: همانطور که از ابتدا پیش‎بینی می‌شد آمریکایی‌ها در انجام برجام و مذاکرات هسته‎ای به دنبال اهداف خاص خود بودند.  مسؤولان ایرانی مخالف برجام  در اصل مخالفان انجام برجام نبودند بلکه مخالف سیاست‌های آمریکا بوده و با دیده شک و تردید به تعهدات آمریکا می‌نگریستند.
بیش از 2ماه از آغاز برجام گذشته و ایران همچنان منتظر اجرای تعهدات طرف مقابل است اما آمریکا به  هیچ یک از تعهدات خود عمل نکرده است.
پا برجا بودن مشکلات سوئیفت بانکی از جمله مسائلی است که با بررسی ساده‌ای می‌توان دریافت که هیچ بانک معتبر اروپایی چنین امکانی را به جمهوری اسلامی ایران نداده و بانک‌های اروپایی قبل از اینکه خود را در برابر سازمان‌های بین‌المللی لغوکننده  تحریم‌های ایران  متعهد بدانند همچنان به آمریکا متعهد بوده و با سیاست‌های آمریکا حرکت می‌کنند.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با اشاره به بهانه‌گیری‌های مکرر آمریکا پیش از برجام و از آغاز اجرای برجام و انتقال 10تن اورانیوم به خارج از کشور توسط ایران خاطر نشان می‌کند: نه تنها در 2ماه گذشته بلکه قبل از آغاز برجام بهانه‌گیری یکی از ثابت‏ترین رفتارها و سیاست‌های آمریکا با جمهوری اسلامی ایران بود و با چنین بهانه‌گیری‌هایی عملاً پیشاپیش به ما نشان دادند که هیچ ضمانت اجرایی برای تحقق تعهدات آمریکا وجود ندارد.
از این رو می‌توان گفت هیچ ضمانت اجرایی و اهرمی برای فشار به آمریکا در راستای عمل به تعهدات برجام وجود ندارد این در حالی است که ایران برخلاف آمریکا به تمام تعهدات خود عمل کرده است . انتقال 10تن اورانیوم به خارج از مرزهای ایران و سیمان کردن قلب راکتور اراک از جمله تعهداتی بود که جمهوری اسلامی حتی پیش از زمان مقرر آن را اجرا کرد.

 اجازه اروپا هم دست آمریکاست
بیژن نوباوه با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاری اروپایی‌ها با اجازه آمریکا صورت می‌گیرد، اظهار می‌‎دارد: پس از آغاز برجام شاهد رفت و آمد مسؤولان اروپایی و شرکت‌های بزرگ اقتصادی و سرمایه‌داران قاره سبز به ایران بودیم تنها عایدی و دستاورد این سفرها امضای چندین تفاهم‌نامه بود که همچنان روی کاغذ است، چراکه انجام قسمت اعظم فعالیت‌های اروپایی‌ها منوط به اجازه و رضایت آمریکاست.
مخالفت آمریکا به مثابه مخالفت غرب با ایران است از این رو دلخوش کردن به همکاری اروپا با ایران فارغ از سیاست‌های آمریکایی کاری عبث و بیهوده است. ایرباس نمونه آشکاری از توافق ایران و اروپا بود که البته تنها در حد حرف باقی ماند و بیشتر به یک تبلیغ سیاسی شباهت داشت تا فعالیت اقتصادی و تجاری! مسلماً شرکت ایرباس نیز به سادگی حاضر به همکاری با ایران نیست؛ قرارداد نبستن ایرباس با ایران دلیل این ادعاست.  وی با اشاره به مسأله لاینحل پول‌های بلوکه شده ایران در آمریکا و اظهارنظرهای متفاوت و حاتم‌بخشی‌های آمریکایی‌ها در این باره می‌گوید: یکی از مسائل و مشکلاتی که از ابتدای توافق هسته‌ای قابل پیش‌بینی بود مسأله پول‌های بلوکه شده ایران بود که همچنان آمریکا از آن سوء‌استفاده می‌کند. طلب  یک‌صدمیلیارد دلاری ایران از آمریکا بهانه و ابزار خوبی برای عقده‌گشایی دادگاه‌های آمریکا از جمهوری اسلامی ایران است که هر روز به بهانه‌ای اعم از حقوق گروگان‌های آمریکایی و دیگر مسائل تصمیم می گیرند نیمی از آن را به نفع خود مصادره کنند.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با اشاره به رهنمودها و مواضع شفاف مقام معظم رهبری درباره آمریکا یادآور می‌شود: رهبر انقلاب از همان ابتدا علی‌رغم ذوق‌زدگی برخی مسؤولان متذکر شدند که به آمریکا خوش‌بین نیستند و مسلماً آمریکا در انجام تعهدات خود پایدار نخواهد بود. شاید باید 2ماه از آغاز اجرای برجام می‌گذشت تا به این واقعیت پی می‌بردیم که آمریکا هرگز به تعهدات خود عمل نمی‌کند. به نظر می‌رسد امروز روز پاسخگویی دولت است و ایران نه تنها برنده نیست بلکه اوضاع خوبی ندارد چرا که ایران هیچ ضمانت اجرایی برای وادار کردن آمریکا به انجام تعهداتش ندارد.

 بهانه گیری سناتورهای  آمریکا
وی افزود:امیدواریم که دولت برای حل این مسأله اهرم‌های اجرایی و مناسبی در نظر گرفته باشد زیرا براساس اظهارنظرهای رئیس سازمان انرژی اتمی و وزیر محترم امور خارجه  کاملاً مشخص است که آمریکا تاکنون به هیچ یک از تعهداتش عمل نکرده است. بی‌شک آمریکا با طولانی کردن زمان اجرای تعهدات خود نقشه‌های جدیدی طرح می‌کند و با زمان‌کشی درصدد گرفتن امتیازات بیشتری از ایران است.
سناتورهای آمریکایی نشان داده‌اند در مواجهه با جمهوری اسلامی ایران هر زمان که یارای مقابله با ما را نداشته درمانده و شکست می‌خورند با روی آوردن به بهانه‌گیری و مخالفت کردن با برنامه‌های غیرهسته‌ای ایران درپی دور زدن تعهداتی هستند که دولت آقای اوباما آن را تضمین کرده است.
مسأله موشکی و تقویت توان ملی ایران به هیچ وجه زیر مجموعه و در راستای مباحث هسته‌ای ایران نبوده و یک مسأله دفاع ملی ایران است اما در ماه‌های اخیر بارها شاهد بهانه‌گیری‌هایی بوده‌ایم که به بهانه تقویت و تولید موشک‌های بالستیک و قاره پیمای جمهوری اسلامی ایران مسائل هسته‌ای را هم به چالش کشیده است به‌طوری که در همان روز اجرای برجام مباحث موشکی مجدداً مطرح و مورد توجه غرب قرار می‌گیرد.
دکتر نوباوه با بیان اینکه هرگز نباید به آمریکا اعتماد کرد، می‌افزاید: به نظر می‌رسد دیگر نباید امیدوار بود که آمریکا قدمی برای انجام تعهدات خود نسبت به جمهوری اسلامی بردارد.
اگر جمهوری اسلامی ایران تمهیدات و اهرم‌های قدرتی برای مقابله با آمریکا در نظر نداشته باشد باید منتظر عواقب آن و مشکلات دیگری باشد که ماحصل اعتماد یک سویه است! جمهوری اسلامی نباید از کوچکترین ابزارها برای مقابله با آمریکا و وادار کردن  این کشور به اجرای تعهداتش غفلت کند. هرچند ابزارهای ما محدود باشد نباید از کنار آن به آسانی عبور کنیم و به آمریکا اجازه دهیم که همچنان انتظار تعهد یک جانبه از سوی ایران را داشته باشد. در صورتی که آمریکا همچنان بدقولی کند باید همانند او عمل کرد و جمهوری اسلامی ایران با آغاز فعالیت‌های هسته‌ای خود نشان دهد که تعهد یک طرفه بازی برد - برد نیست.
متأسفانه جمهوری اسلامی ایران بیش از تعهدات خود متعهد بوده است. به نظر می‌رسد بازی را باخته‌ایم هر چند سران اروپایی و هیأت‌های اقتصادی راه ایران را پیدا کرده و مسافر سرزمین ما هستند اما این سفرها دستاوردی نداشته که براساس آن بتوان خبر از گشایش‌های مالی و بانکی داد، بنابراین اتفاق خاصی صورت نگرفته است .

 اقتصاد مقاومتی راهکار مبارزه با بدعهدی غرب
دکتر حسین محمودی اصل، کارشناس اقتصادی ایران را طرف حساب ابرقدرت‌هایی می‌داند که زورگویی ماهیت اصلی آنهاست. وی معتقد است: ما با ابرقدرت‌ها و زورگویانی طرف حساب هستیم که زورگویی خاصیت قدرت آنهاست و مسلماً زیاده‌خواهی و فشار بر ایران را در سیاست خارجی خود در نظر می‌گیرند زیرا می‌دانند این مسأله در فضای اقتصادی ایران تأثیرگذار خواهد بود.
وی صد صفحه ضمائم اسناد برجام این مسأله را یکی از مؤلفه‌های زورگویی و فشارغرب بر ایران دانسته  و می‌افزاید: مسلماً مسائل مختلف سیاست خارجی و اقتصادی موردنظر غرب که اتفاقا در راستای سیاست قلدرمآبانه آمریکا قرار دارد اسنادی بالغ بر صد صفحه را جزو ضمائم برجام می‌‌کند، چراکه غربی‌ها مسأله هسته‌ای ایران را با وسواس خاصی دنبال کرده و درصدد بودند از کوچکترین مسأله بزرگترین منفعت را برای خود رقم بزنند  تا با استناد به چنین اهرم‌هایی  به تعهداتشان عمل نکرده و  ایران را در منگنه قرار دهند. کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به عملکرد مثبت اروپایی‌ها نسبت به آمریکا می‌گوید: در مقام مقایسه، به نظر می‌رسد اروپایی‌ها نسبت به آمریکا عملکرد مثبتی داشته‌اند و این مسأله به تقابل 2جناح جمهوری‌خواه و دموکرات آمریکا باز می‌گردد که جناح رقیب دولت درصدد است با فشار مضاعف به دولت چالش‌های برجام را افزایش دهد. مسلماً بخش زیادی از بی تعهدی آمریکا نسبت به ایران مربوط می‌شود به  تقابل و جنگ قدرتی که بین دو جناح غالب در امریکا برای تصاحب قدرت وجود دارد.
همچنین صهیونیست‌ها تأثیر زیادی در آن دارند چرا که از ابتدای مذاکرات هسته ای  به دنبال اجرا نشدن برجام بودند و اینک درصدد هستند که برجام ناقص و با سوء استفاده‌های زیادی اجرا شود.

 برجام، اهرم فشار غرب بر ایران
وی می افزاید: همه مردم و مسؤولان در حال حاضر باید بیش از پیش به  فرامین اقتصادی مقام معظم رهبری در قالب اقتصاد مقاومتی توجه کنند چرا که اقتصاد مقاومتی تضمین‌کننده رشد اقتصادی کشور است.
شاید بهتر است بی تعهدی آمریکا یا اجرای   ناقص برجام را اینگونه تحلیل کنیم که در صورت اجرای صحیح برجام وتعامل اقتصادی ایران در  منطقه و فرامنطقه  به ابرقدرتی اقتصادی تبدیل می‌شود؛ همانگونه که امروز به عنوان قدرت سیاسی منطقه‌ای شناخته می‌شود. بنابراین آمریکا به  دلیل واهمه از افزایش قدرت اقتصادی ایران به برجام عمل نکرده چرا که آن را در جهت منافع ملی ایران دیده است.
وی با اشاره به اینکه اتفاقات سیاسی در مسائل اقتصادی تأثیر گذارند، می‌گوید: مقاومت و حمایت ایران از مقاومت و کشورهایی که در برابر زورگویی های غرب ایستاده‌اند عامل مهمی برای زورگویی و فشار بر ایران است. مسلماً هنگامی که آمریکا  در عرصه سیاسی در سوریه یا در عراق از سیاست‌های
منطقه‏ای و بین‌المللی ایران شکست می‌خورد آن را به حساب اقتصاد ایران گذاشته و در این حوزه از جمهوری اسلامی انتقام می‌گیرند، بنابراین می‌توان گفت برجام تنها ابزاری  است که آمریکا می‌تواند از آن به عنوان اهرم علیه جمهوری اسلامی ایران استفاده کند.

 تحریم‏های ثانویه هسته‏ای
دکتر محمودی با بیان اینکه تحریم‌های ایران به 2بخش هسته‌ای و غیر هسته‌ای تقسیم می‌شود، می‌افزاید: لازم به توضیح است تحریم‌های ایران به  2 بخش هسته‌ای وغیر هسته‌ای تقسیم می‌شود که بخش دوم  با برجام ارتباطی نداشته  و برای رفع آنها هنوز توافقی حاصل نشده است . از سوی دیگر، رفع تحریم‌های اقتصادی زمان‌بر است.
به هر حال بانک‌های اروپایی نسبت به لغو تحریم‌های اقتصادی مساعدت بیشتری از خود نشان داده‌اند اما بانک‌های آمریکایی به دلیل اینکه همچنان تحریم‌های اولیه‌ای که آمریکا علیه ایران اعمال کرده بود، رفع نشده است قادر به رفع تحریم‌های ثانوبه هسته‌ای نیستند و لغو آنها به آسانی شدنی نیست.
وی تصریح می کند : مسلماً آمریکا تمایل چندانی به سرمایه گذاری ابر شرکت‌های اروپایی چون ایرباس در ایران ندارد و درصدد است همچنان با ایران‌هراسی، مانع سرمایه گذاری شرکت‌های غربی در ایران شود.  
به نظر می رسد همه توطئه و تلاش آنها برای برهم زدن برجام است، شواهد نشان می‌دهد پروژه‌های آمریکا برای ایجاد وقفه در برجام است چراکه روز به روز شاهد کاهش نفوذ آمریکا در منطقه هستیم. بی تردید اگر  اقتصاد ایران همچون قدرت سیاسی‌اش افزایش یابد آمریکا و  حامیان منطقه‌ای اش اولین کشورهایی هستند که از این مسأله آسیب می‌بینند بنابراین کار شکنی و بی‌تعهدی به برجام ناشی از واهمه از رشد اقتصادی ایران است.